Zajrzyj do Biblioteki UKW : Sesja naukowa: Losy bydgoszczan. Wojna i okupacja 1939-1945

13 listopada 2014 r., z okazji 75. rocznicy wybuchu II wojny światowej, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Muzeum Stutthof w Sztutowie oraz Archiwum Państwowe w Bydgoszczy zorganizowało sesję naukową pt. „Losy bydgoszczan. Wojna i okupacja 1939-1945”.

Prelegentów oraz zgromadzonych gości powitała dyrektor Biblioteki UKW pani dr Aldona Chlewicka: inicjatorów spotkania - pisarza, archiwistę Pana Wiesława Trzeciakowskiego oraz Prorektora ds. Nauki i Współpracy z Zagranicą prof. dr. hab. Sławomira Kaczmarka; dr Danutę Drywę oraz Marcina Oksińskiego z Muzeum Stutthof w Sztutowie, dyrektora Archiwum Państwowego w Bydgoszczy Eugeniusza Borodij, prezesa Klubu Inteligencji Katolickiej Teresę Dermańską oraz prof. Aleksandra Lasika z Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych UKW. Przywitano także licznie przybyłą młodzież z V Liceum Ogólnokształcącego w Bydgoszczy oraz z Technikum Fryzjerskiego.

Dyrektor Biblioteki otwierając sesję wyraziła nadzieję, że to wydarzenie zapoczątkuje cykl spotkań poświęconych losom bydgoszczan. Plany te są związane z projektem „Pamięć bydgoszczan”, który jest realizowany we współpracy i wsparciu miasta Bydgoszczy przy Bibliotece UKW.

Prorektor Sławomir Kaczmarek witając w imieniu swoim i rektora Janusza Ostoja-Zagórskiego, skierował swoje słowa przede wszystkim do młodych, gdyż uważa, że jest to spotkanie szczególnie im dedykowane: „ta sesja powinna mieć charakter wydarzenia, które łączy pokolenia, która daje szansę przekazania nie tylko informacji o charakterze czysto historycznym, ale daje szansę na przekazanie czegoś ważniejszego, tego co wówczas na początku września 1939 roku działo się w naszym mieście, w Bydgoszczy. […]Historia narodów związana jest z tożsamością, z tym co się wydarzyło wcześniej, to dzięki temu co się działo, dzięki temu co przeżywali nasi przodkowie, dzięki tym wydarzeniom, które ich bezpośrednio dotykały, nasz sposób postrzegania rzeczywistości jest właściwy tylko dla nas i odróżnia to nasz naród od wszystkich innych nacji. Mówią, że historia jest nauczycielką narodów, bez historii i poznawania swojej przeszłości nie będziemy znali swojej tożsamości. To szczególna sesja, która honoruje 75. rocznicę wybuchu II wojny światowej, […] która ma pokazać przez losy indywidualnych ludzi to, co ma aspekt szerszy, bo przecież wojna, zdarzenia o charakterze ekstremalnym, poprzez losy zwykłych ludzi, kobiet, mężczyzn i dzieci są najbardziej wiarygodne, wzruszające i wstrząsające. To najbardziej łączy nas w aspekcie narodu, aspekcie grupy, która tworzy wspólną historię. ”

W programie sesji zaplanowano wykłady i prezentacje a pierwszą z nich pt: „Bydgoszczanie w konspiracji i ich losy w KL Stutthof w latach 1939-1945” wygłosiła dr Danuta Drywa, Kierownik Działu Dokumentacji Muzeum Stutthof w Sztutowie. Na przykładzie kilkunastu dokumentów pokazała losy bydgoszczan w obozie koncentracyjnym Stutthof, od początku jego istnienia, czyli od 1 września do stycznia 1945 r., gdyż ostatni odnotowany osadzony więzień przybył do obozu właśnie w styczniu 1945 roku.

Wiesław Trzeciakowski wygłosił komentarz do filmu z wywiadem, relacją świadka historii, 90-letnim Panem Michałem Janka, który mieszkając w Australii, za pośrednictwem rodziny w Niemczech skontaktował się z Wiesławem Trzeciakowskim autorem książki „Śmierć w Bydgoszczy 1939-1945”. Zapragnął dowiedzieć się o losie swoich braci, zamordowanych przez hitlerowców we wrześniu 1939 roku.

Ostatni wykład wygłosił prof. Aleksander Lasik z Instytutu Historii Stosunków Międzynarodowych UKW pt. „Udział niemieckich jednostek militarnych i paramilitarnych w eksterminacji ludności Bydgoszczy i okolic w pierwszych dniach II wojny światowej.”

Po zakończonym panelu wykładów i prezentacji, na holu pierwszego piętra dr Danuta Drywa otworzyła wystawę „Świadkowie mówią” – obóz Stutthof w relacjach byłych więźniów. Muzeum Stutthof w Sztutowie zostało powołane z inicjatywy środowiska byłych więźniów uchwałą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku w dn. 12 marca 1962 r. Muzeum jest państwową instytucją kultury podległą Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Przez ponad 40 lat istnienia Muzeum zwiedziło kilka milionów ludzi z całego świata.

W pracowni „Pamięć Bydgoszczan i Regionu” zaprezentowano dwie wystawy. Eugeniusz Borodij, dyrektor Archiwum Państwowego w Bydgoszczy otworzył wystawę poświęconą pierwszemu okresowi wojny w Bydgoszczy. Wyeksponowano przede wszystkim kopie dokumentów, akt, zapisanych ręcznie oraz maszynowo kartek papieru oraz fotografii robionych przez niemieckich żołnierzy aparatami Leica. Muzeum nie posiada zdjęć robionych przez Polaków przez co prezentacja jest jednostronna, ale oddaje obraz tego co się działo na Pomorzu na początku 1939 roku. Dyrektor muzeum zachęcał do opisywania starych zdjęć, zbierania rodzinnych dokumentów, pamiątek, do robienia własnych, rodzinnych archiwów, ponieważ „w ten sposób kształtując naszą pamięć rodzinną, kształtujemy pamięć małej ojczyzny i pamięć naszą - Polską. Bo bez tego nie ma patriotyzmu, nie ma pojęcia narodu.”

Drugą wystawę „II wojna światowa w zbiorach pracowni „Pamięć Bydgoszczan i Regionu” otworzyła dyrektor Biblioteki Aldona Chlewicka. Wystawę omówiła kierownik Oddziału Zbiorów Specjalnych Biblioteki UKW, Joanna Kosmeja, która również opowiedziała kilka słów o samej Pracowni Dygitalizacji: „Archiwum „Pamięć bydgoszczan” od 2011 roku gromadzi wspomnienia i relacje mieszkańców Bydgoszczy oraz osób związanych z miastem. Uzupełnieniem bazy są dokumenty i fotografie archiwalne oraz ich kopie zgromadzone w Bibliotece Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w pracowni „Pamięć Bydgoszczan i Regionu. Celem projektu jest rejestrowanie, opracowywanie, udostępnianie i upowszechnianie opowieści bydgoszczan dotyczących: wyglądu miasta, ważnych wydarzeń historycznych, politycznych i artystycznych, wybitnych osobistości związanych z Bydgoszczą, opisu życia codziennego, zjawisk wielokulturowości, mniejszości narodowych, itp. Na bazie zgromadzonych materiałów (wywiady i pozyskany materiał faktograficzny – dokumenty, fotografie lub ich kopie) tworzone jest archiwum i baza, której część udostępniana jest (za zgodą autorów) za pośrednictwem portalu. Miejscem przechowywania dokumentów jest Biblioteka Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Zadaniem Archiwum jest chronienie dziedzictwa kulturowego i dostarczenie źródeł do badań naukowych, nie tylko dla historyków, ale także przedstawicieli innych dyscyplin nauki. Do chwili obecnej na portalu „Pamięć bydgoszczan” opublikowano 385 relacji (nagrań audio), 132 fotografie, 46 dokumentów. ”