Relacja z otwarcia wystawy "Sztuka a prawo karne"

21 kwietnia 2015 roku, w sali „Pamięci bydgoszczan”, jego Magnificencja Rektor UKW, prof. dr hab. Janusz Ostoja-Zagórski dokonał uroczystego otwarcia wystawy „Sztuka a prawo karne”. 

Wydarzenie poprowadził dr hab. Sławomir Kamosiński, prof. nadzw., dyr. Instytutu Prawa, Administracji i Zarządzania UKW.

Na otwarcie wystawy przybyli jej twórcy z Katedry Prawa Karnego, Prawa Karnego Procesowego i Kryminologii prof. dr dr Uwe Schefflera Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. 

Dużym walorem wystawy, jak podkreślił dr hab. Sławomir Kamosiński jest jej mobilność. Bydgoszcz, a dokładniej Uniwersytet Kazimierza Wielkiego jest trzecim miejscem w Polsce, gdzie ta wystawa jest prezentowana. Wcześniej była pokazywana w Poznaniu na Uniwersytecie Adama Mickiewicza oraz na Uniwersytecie Artystycznym. Zaznaczył również, że z Uniwersytetem Europejskim Viadrina współpracujemy na różnych płaszczyznach, między innymi wspólnie prowadzimy programu Erasmus, gdzie zakreśliły się już doświadczenia i przyjaźnie studentów oraz pracowników korzystających z tego programu. Dzisiejsze spotkanie otwiera kolejną formę współpracy stricte naukową, która pomoże stworzyć narzędzia, które pozwolą otworzyć nowoczesny warsztat badawczy w dziedzinie prawa sztuki, prawa dziedzictwa kulturowego i prowadzić badania prawno-porównawcze.

Słowem wstępu do samej tematyki wystawy dr hab. Sławomir Kamosiński powiedział: „Sztuka współcześnie to jest ogromny rynek. Rynek, który daje pieniądze a tam gdzie są pieniądze pojawia się lokata kapitału i automatycznie nielegalny obrót sztuką oraz fałszerstwa sztuki, a tu pojawia się natychmiast prawo karne. Dalej mamy drugi problem we współczesnym świecie polegający na tym, że musimy wybrać złoty środek pomiędzy wolnością tworzenia, wolnością artystyczną a krojeniem prawa, jak pogodzić te dwie rzeczy? Pojawia się również sprawa dziedzictwa kulturowego, tego dziedzictwa kultury i pogodzenia znów dwóch interesów. Z jednej strony interesu indywidualnego właściciela danego dobra kultury i interesu ogólno społecznego, jak zachować to dobro kultury dla przyszłych pokoleń i jak układać wzajemne relacje?”

Ostatnią, oficjalną częścią otwierającą wystawę było przemówienie prof. dr dr Uwe Scheffler, który powiedział: „Sztuka a prawo karne - kto będzie oglądał tablice bardzo szybko zauważy, że obie dziedziny łączy wiele interesujących wspólnych punktów. Sztuka może z jednej strony być pasywnie ofiarą a z drugiej strony może być sprawcą czynów zabronionych […] Sztuka jest ofiarą, pokrzywdzoną, kiedy jest uszkodzona, ukradziona bądź też sfałszowana. Tutaj pojawiają się bardzo ciekawe i jeszcze długo nieodkryte, nie do końca zbadane problemy, które z prawnego punktu widzenia  wcale nie dają się tak prosto rozwiązać. Podam tylko jedno hasło: ani niemieckie ani polskie prawo karne nie zna normy, która nazywałaby się „fałszowanie dzieł sztuki”. […] Sztuka jest sprawcą, narzędziem przestępstwa w rękach artystów przede wszystkim wtedy, kiedy szokuje, obraża lub prowokuje. […] Artysta może na swoich fotografiach albo na zdjęciach łamać tabu poprzez ekstremalnie, drastycznie przedstawione różne perwersje, eksperymenty lub zwłoki. […] Wolność tworzenia artystycznego jest zagwarantowana każdemu - proklamuje polska konstytucja a niemiecka konstytucja mówi podobnie, ale czym jest sztuka? Czy istnieją granice tych wolności? Czy od pewnego momentu nie należałoby przyjąć karalności sztuki jako znieważenie, jako znęcanie się nad zwierzętami, bluźnierstwo, pornografia? Czy też sztuce wszystko wolno? Czy malarz może kraść pędzle a fotograf tworzący zdjęcia erotyczne zmusić kogoś żeby mu pozował? Na wiele spraw nie ma łatwych odpowiedzi, nawet dla mnie, zajmującego się od 15 lat tą tematyką, nie ma wiążących odpowiedzi na wszystkie pytania dotyczących sztuki i prawa karnego.”

Wydarzeniu towarzyszyły dwa wykłady. Pierwszy z nich wygłosiła dr Joanna Melz z Uniwersytetu Europejskiego Vadrina a dotyczył: „Fałszowanie dzieł sztuki z perspektywy prawa niemieckiego”, w którym przedstawiła zarys obowiązującej, niemieckiej regulacji prawna karnego. 

Drugi wykład przedstawił prof. dr hab. Radosław Krajewski z Zakładu Prawa Konstytucyjnego i Historii Prawa UKW, który omówił polskie prawo karne a sztuka. Poruszył wątek relacji prawa karnego i sztuki, dopowiadając kilka słów do wypowiedzi prof. dr. dr. U. Schefflera a mianowicie, chodzi o odniesienie - na ile na rzecz sztuki można poświęcić inne dobra.

Kończąc uroczystość, prowadzący pozostawił obecnych z refleksją i pytaniem za razem, na które sam nie potrafił odpowiedzieć: gdzie jest granica? Niekiedy mówi się, że granicą mojej wolności jest drugi człowiek, w którym momencie przekraczamy granice prowokując? A czy prowokacja zawsze wiąże się z problemem łamania prawa?

Dr Aldona Chlewicka, dyrektor Biblioteki UKW oprowadziła gości z Uniwersytetu Europejskiego Viadrina po Bibliotece UKW, pokazując przede wszystkim strefę Wolnego Dostępu.

FOTORELACJA