Wystawa poświęcona obozowi rekruckiemu Armii Polskiej w Ameryce pt. "W drodze do niepodległości. Kanadyjski przystanek Obóz Kościuszko w Niagara-on-the-Lake 1917-1919", gości w naszych murach już od połowy ubiegłego roku. Niestety, ze względu na panującą sytuację epidemiczną nie mogliśmy Państwa zaprosić na jej oficjalne otwarcie. Chętne osoby, indywidualnie i z zachowaniem reżimu sanitarnego, miały możliwość zapoznać się z wystawą liczącą aż 116 obiektów. Autorką tak doniosłego i wartościowego, przede wszystkim pod względem historycznym, dzieła jest dr Anitta Maksymowicz z Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze. Organizatorem i koordynatorem wystawy jest Wojciech Stanisław Grochowalski, a sfinansowana została przez Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce.
To właśnie twórczyni wystawy miała gościć 9 marca 2021 r. w Bibliotece UKW, aby opowiedzieć nam o kulisach i powodach dla których podjęła się tak ogromnego wysiłku. Do Bydgoszczy jednak z przyczyn niezależnych od siebie nie mogła przyjechać, natomiast otrzymaliśmy nagrany przez nią wykład wraz z prezentacją. Wydarzeniem towarzyszącym była projekcja filmu dokumentalnego z wycieczki weteranów z USA do Polski w 1927 r.
Ze względu na obostrzenia i reżim sanitarny spotkanie odbyło się w bardzo kameralnej atmosferze, w większości było też transmitowane na żywo na kanale YouTube Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Spotkanie otworzyła z-ca dyrektora Biblioteki UKW Barbara Maklakiewicz, która podkreśliła na samym początku, jak ważnym, ale zapomnianym wątkiem w historii Polski jest właśnie temat podjęty przez dr Anittę Maksymowicz. Uwagę na to również zwrócił Prorektor ds. Nauki prof. dr hab. Jarosław Burczyk, który powiedział m.in.: „[…] Nie wszyscy zdajemy sobie sprawę, jak ważne było wydarzenie, o którym dzisiaj będziemy mówić. Obóz Kościuszko stanowił podwaliny państwa polskiego II Rzeczypospolitej. To ci ludzie, którzy rekrutowali się jako żołnierze w tym obozie, byli również żołnierzami wojska polskiego II Rzeczypospolitej. […] Dzisiaj nie spotykamy się już z takimi przykładami heroizmu, poświęcenia i patriotyzmu, gdy tak szerokie grono ludzi decyduje się podjąć walkę zbrojną, poświęcić, postawić swoje życie na szali, by przywrócić swoją ojczyznę. Mamy takich przykładów niewiele, dlatego tym bardziej się cieszę, że ta wystawa jest w murach naszej uczelni.”
Głos zabrał także Wojciech Grochowalski: „Wystawa została sfinansowana przez Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, a jak podkreślili, Bydgoszcz musiała znaleźć się na mapie wędrówki wystawy po Polsce, ponieważ miasto przed II wojną światową gościło przedstawicieli stowarzyszenia, w związku z powyższym nie mogło jej zabraknąć”.
Pani dr Anitta Maksymowicz na wstępie swojego wykładu powiedziała, że Bydgoszcz jest miejscem specjalnym dla Błękitnej Armii i sokolstwa, przede wszystkim przez postać Wojciecha Albrychta, słynnego Sokoła. Przebywał on w obozie Kościuszko, potem brał udział w Błękitnej Armii, wojnie polsko-bolszewickiej, a następnie w 1921 roku zamieszkał w Bydgoszczy, gdzie też założył jedyną w Polsce komórkę Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej.
Dodała również, że tą wystawą nadrabiamy zaległości oraz oddajemy hołd nie tylko Błękitnej Armii, ale głównie tej właśnie Armii Polskiej w Ameryce, o której trochę zapomniano w Polsce.
Po wykładzie usłyszeliśmy jeszcze jeden ważny głos - dr Andrzej Bogucki, kultywujący pamięć oraz tradycje hallerowskie i sokole w Bydgoszczy, mający jak sam mówi: „w sercu sokołów i hallerczyków”, będący czwartym pokoleniem Sokołów, pokrótce opowiedział o bydgoskich korzeniach i ważnych osobistościach tych organizacji. Nadmienił również, że od ponad 30 lat współpracuje ze Stowarzyszeniem Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, a do Bydgoszczy regularnie trafia pismo Weteran, wydawane przez to stowarzyszenie.
Na koniec odbyła się projekcja fragmentu filmu „Z wycieczki Stowarzyszenia Weteranów do Polski” w 1927 roku, którego ze względu na prawa autorskie nie możemy upubliczniać. Premiera całego filmu planowana jest przez IPN na ten rok.
Dzięki staraniom Instytutu Pamięci Narodowej w 2018 r. do Polski sprowadzono ze Stanów Zjednoczonych Ameryki unikatowy film z 1927 r., zatytułowany „Z wycieczki Stowarzyszenia Weteranów do Polski”. Film jest zapisem odwiedzin Ojczyzny przez kombatantów, ochotników amerykańskiej Polonii do tzw. Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera, sformowanej we Francji w 1917 r.
Na taśmie filmowej 35 mm możemy zobaczyć unikatowe obrazy miast Polski, zarejestrowane zaledwie 9 lat po odzyskaniu niepodległości. Operator kamery uwiecznił m.in. generałów Józefa Hallera i Mariusza Zaruskiego, działaczy Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (SWAP), m.in. dr. Teofila Starzyńskiego i Agnieszkę Wisłę, pokazy zręcznościowe żołnierzy 15 Pułku Ułanów i 7 Pułku Strzelców Konnych na Polach Grunwaldzkich w Poznaniu oraz paradę 13 Dywizji Piechoty w Równem na Wołyniu.
Film został wykonany przez anonimowego operatora prawdopodobnie na zlecenie SWAP. Nie znamy daty premiery filmu. Natomiast po odnalezieniu w archiwum SWAP w USA porwanych fragmentów taśmy światłoczułej, po ich połączeniu i przegraniu na nośnik cyfrowy formatu DVD, film ten został pokazany 17 listopada 2011 r. w Konsulacie RP w Nowym Jorku.
Po siedmiu latach oryginalna kopia filmu przyjechała do Polski w ramach umowy podpisanej pomiędzy SWAP a Archiwum IPN. Konserwację i restaurację filmu przeprowadzono w pracowniach Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego przy współpracy pracowników IPN.
Planowana jest polska premiera filmu.
Zapraszamy na kanał YouTube Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, gdzie znajdziecie Państwo filmik z wydarzenia z 9 marca 2021 r. oraz filmik promujący wystawę w Bibliotece UKW.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz