W dniach 14-18 lutego obchodzimy międzynarodowe święto Love Data Week, którego celem jest podnoszenie świadomości i budowanie społeczności angażującej się w tematy związane z zarządzaniem danymi badawczymi, ich udostępnianiem, ponownym wykorzystaniem i wszelkimi usługami w tym zakresie wspieranymi przez biblioteki.
Idziemy w ślad polskich bibliotek i również przyłączamy się do akcji promocyjnej dotyczącej zarządzania danymi badawczymi.
Dlatego przygotowaliśmy dla Was krzyżówkę, która dotyczy właśnie danych badawczych, a do jej rozwiązania posłuży Wam poniższy tekst. Wszystkie hasła w krzyżówce znajdziecie właśnie w nim. Po przeczytaniu tekstu, kliknij w grafikę poniżej i do dzieła!
Życzymy miłej zabawy :)
O co chodzi z tymi danymi?
Udostępnianie danych badawczych, wytworzonych podczas prowadzenia badań naukowych, czy eksperymentów, staje się z każdym rokiem powszechniejsze w świecie nauki. Naukowcy coraz częściej decydują się na udostępnianie swoich danych, ale również instytucje grantowe, które finansują badania naukowe z budżetu państwa, np. NCN (Narodowe Centrum Nauki), coraz częściej zobowiązują swoich grantobiorców do ich upowszechniania. Taka polityka przede wszystkim sprzyja racjonalności wydawanych środków publicznych.
NCN wymaga również, aby na etapie pisania projektu o dofinansowanie, wypełnić formatkę, czyli Plan Zarządzania Danymi, tzw. DMP (Data Management Plan), które określa, w jaki sposób dane badawcze mają być gromadzone, przetwarzane, analizowane, opisywane, przechowywane, zabezpieczone i opublikowane podczas projektu badawczego, jak i po jego zakończeniu.
Ogólna zasada dotycząca udostępniania danych badawczych brzmi: dane powinny być tak otwarte, jak to możliwe i na tyle zamknięte, na ile to konieczne.
Aby pomóc naukowcom właściwie przygotować i udostępnić dane (optymalizacja udostępnianych danych), sformułowano zasady FAIR. Według nich dane badawcze powinny być:
Findable - łatwe do wyszukania,
Accessible - dostępne, np. w repozytorium danych,
Interoperable - opisane w odpowiednim standardzie i prawidłowej metodologii,
Reusable - udostępnione do wielokrotnego użycia na odpowiedniej licencji.
Kluczowym elementem każdej z tych zasad są metadane, czyli najprościej mówiąc są to dane o danych, a które skonstruowane wg ogólnie przyjętych standardów, dają możliwość odnalezienia ich przez ludzi i komputery; są indeksowane i przeszukiwane w ogólnodostępnych bazach danych; są zawsze dostępne, nawet jeśli dane z jakiś względów (np. prawnych) nie mogą zostać udostępnione, zostaną usunięte lub przeniesione.
Najpowszechniejszym sposobem upowszechniania zebranych danych, zarówno surowych ( jeszcze nieprzetworzonych, przeanalizowanych), jak i przetworzonych (opracowanych) są repozytoria surowych danych. Mogą być dziedzinowe albo multidyscyplinarne, a w znalezieniu odpowiedniego miejsca do zdeponowania swoich danych, pomocna będzie wyszukiwarka repozytoriów – re3data.org.
Oczywiście, tak jak każdy wytwór ludzkiego umysłu, tak i dane badawcze chronione są prawem autorskim. Dane powinny być opatrzone określoną licencją, a dobrą praktyką jest stosowanie gotowych i standardowych licencji, najlepiej tych otwartych. Przykładami otwartych licencji są licencje Creative Commons, które oferują szeroki wachlarz gotowych rozwiązań prawnych.
Więcej informacji znajdziecie tutaj.
Źródła:
https://biblioteka.ukw.edu.pl/plan-zarzadzania-danymi/
https://pg.edu.pl/openscience/otwarte-dane-badawcze/udostepnianie-danych-badawczych
https://drodb.icm.edu.pl/dlaczego-warto-udostepniac-dane-badawcze/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz